اثر دما و مدت زمان نگهداري بر قابليت حيات بذر سنبل الطيب(Valeriana sisymbriifolia)

خلاصه

در ميان گياهان تيره سنبل الطيب ، والرينها بصورت يك جنس مهم اقتصادي مطرح هستند.اين مطالعه بمنظور ارزيابي كيفيت بذرگياه والرين كوهستاني(Valeriana sisymbriifolia Vahl.) به اجرا درآمد. ابتدا بذر هاي جمع آوري شده از گياه،خالص سازي و سپس بسته بندي و در سه محدوده دمايي قرارگرفتند ودر طول يكسال ،از نظر ميزان جوانه زني تست شدن(تصوير الف) پس از آناليز داده ها , نتايج آزمايش نشان داد كه مدت زمان نگهداري درسطح1%معني دارميباشدو در طول مدت نگهداري قوه ناميه بذر کاهش خواهد يافت وبهترين دمابراي نگهداري بذرصفر تا پنج درجه سانتيگرادتوصيه مي شود.
واژه هاي کليدي : قوه ناميه ، سنبل الطيب ، زمان نگهداري.
 

مقدمه :

گياه والرين كوهستاني (Valeriana sisymbriifolia (تصوير ب) يكي ازشش گونه موجود جنس سنبل الطيب در ايران است كه در نواحي شمالي ومركزي كشور پراكندگي دارد(1) بطور كلي سنبل الطيب بعنوان يك ضعيف كننده سيستم اعصاب مركزي داراي فعاليت ضد اسپاسمي و معتدل كننده مي باشد. اثر آرام بخشي ملايم آن را به والپوترياتها و سزكويي ترپنها نسبت ميدهند(3و5)در حال حاضر بدليل مشكلاتي كه در زمينه بذر واستقرار آن وجود داردكشت آن بصورت زراعي ممکن نيست .تحقيقات انجام شده در سطح دنيا اغلب منحصر به گونه هاي هندي و اروپايي سنبل ا لطيب مانند: V.jatamansii و .V.officinalisمي‌باشد.(1و2)
 

مواد و روش ها:

ابتدا بذرها از منطقه فريدونشهراصفهان در خرداد ماه جمع آوري شدند.سپس در مجاورت آفتاب بمدت 12ساعت خشك شده ودر پاكتهاي آلومنيومي سه جداره بسته بندي شدند.اين مطالعه با بررسي دو عامل درجه حرارت نگهداري در سه زير سطح (5+,5-,25+)درجه سانتي گرادومدت زمان نگهداري در شش زيرسطح(2,4,6,8,10,12)ماه در قالب طرح آماري كاملا تصادفي در پايه فاكتوريل اجرا گرديد.داده ها توسط نرم افزارsas مورد تجزيه وتحليل آماري قرار گرفتند.
 

نتايج و بحث:

با توجه به جدول تجزيه واريانس(جدول1)اثر مدت زمان نگهداري بذر بر شاخص هاي درصد جوانه زني و نسبت ساقه به ريشه,بسيار معني دار بود(P<0.01).با توجه به جدول 2دوران حفظ قوه ناميه اين بذر از يک توزيع طبيعي اطراف ميانگين بر خور دار است واين امر امکان رسم منحني هاي کلي را براي پيش بيني قوهناميه بذر درشرايط نگهداري بدست مي دهد.کاهش ناگهاني در صد جوانه زني(38%و43%) درماههاي هشتم ودهم بدليل شرايط نامناسب در جوانه زني حاصل شده است از طرف ديگر زمان لازم براي کاهش پنجاه درصدي قوه ناميه در اين گونه بيش ازِيک سال است بدين ترتيب درصد جوانه زني متاثر از درجه حرارت نبوده بلكه متاثر از طول مدت نگهداري مي باشد و داراي يك آهنگ ملايم كاهش درجوانه زني است . درجه حرارت نگهداري گر چه تاثير معني داري بر هيچ يك از شاخص هاي, درصد جوانه زني,سرعت جوانه زني ونسبت ساقه به ريشه نداشت, ليكن بنظر مي رسد دماهاي زير صفروبالاتر از25درجه سانتي گراد,موجب كاهش كيفيت بذر خواهد شد(جدول2)
 

جدول1- خلاصه تجزيه واريانس درصد، سرعت و نسبت طول ساقه به ريشه نمونه فريدونشهر
 

** معني دار بودن در سطح 1درصد

جدول 2-مقايسه ميانگين درصد وسرعت جوانه زني نسبت طول ساقه به ريشه نمونه فريدونشهر براساس مدت زمان نگهداري
 

حروف مشابه در هر ستون نمايانگر معني دار نبودن اختلاف در سطح 1 درصداست.